SỮA CÔNG THỨC LÀ GÌ? NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ SỮA CÔNG THỨC

Sữa công thức có thành phần dinh dưỡng gần giống sữa mẹ, là giải pháp an toàn bổ sung dưỡng chất cần thiết cho bé khi mẹ không thể hoặc không có điều kiện nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ. Trong bài viết này, hãy cùng Vinamilk tìm hiểu tất tần tật thông tin về sữa công thức cho bé.

Những điều mẹ cần biết về sữa công thức

1. Sữa công thức là gì? Thành phần dinh dưỡng trong sữa công thức

Sữa công thức có tên tiếng Anh là Baby Formula, là nguồn cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho trẻ sơ sinh và trẻ dưới 12 tháng tuổi. Sữa công thức và sữa mẹ có thành phần tương tự nhau, nên sữa công thức được tin tưởng lựa chọn để thay thế một phần hoặc hoàn toàn cho sữa mẹ.

Thành phần chính của sữa công thức gồm protein, carbohydrate, chất béo (DHA và ARA), các vitamin và chất khoáng.

Trong đó, các loại vitamin tổng hợp đảm bảo cung cấp đầy đủ vitamin cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển của trẻ. Taurine là một axit amin quan trọng cho sự phát triển của não bộ và mắt. DHA, một loại axit béo omega-3, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của não bộ và thị lực. Các thành phần omega-3, omega-6 và omega-9 cũng có vai trò quan trọng trong sự phát triển và chức năng của cơ thể.

Sữa công thức chứa nhiều thành phần dinh dưỡng thiết yếu cho sự tăng trưởng toàn diện của trẻ

2. Các dạng sữa công thức

2.1 Sữa công thức dạng pha sẵn

Sữa công thức dạng pha sẵn thường được đóng gói trong hộp hoặc lon, và dễ dàng tìm thấy tại các cửa hàng và siêu thị.

Với dạng sữa này, bạn chỉ cần mở nắp và đổ vào bình sữa của bé rất tiện lợi. Sản phẩm đặc biệt hữu ích khi bạn muốn đưa bé ra ngoài hoặc trong các tình huống khẩn cấp cần chuẩn bị sữa nhanh chóng. 

2.2 Sữa công thức dạng cô đặc

Đây là sữa có dạng đặc và cần pha thêm nước để sử dụng. Bạn cần đo lượng sữa dạng cô đặc cần thiết và pha với nước theo tỷ lệ được chỉ định. Cách này yêu cầu bạn lưu ý về đúng tỷ lệ pha chế để đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho bé. 

2.3 Sữa bột

Sữa công thức dạng bột là dạng phổ biến nhất và được sử dụng rộng rãi. Đây là dạng sữa cần pha chế bằng cách trộn bột sữa với nước. Nhưng lưu ý rằng, bạn cần đo lượng bột cần thiết và pha với nước theo hướng dẫn trên bao bì.

Xem thêm: Cách pha sữa bột cho bé đúng cách và lưu ý bố mẹ cần biết

Sữa bột công thức được nhiều mẹ lựa chọn để pha hàng ngày cho bé uống

3. Các loại sữa công thức phù hợp với trẻ nhỏ 

3.1 Sữa bột gốc từ sữa bò

Đây là loại sữa bột công thức có thành phần dinh dưỡng cao nhất, được sản xuất từ sữa của động vật, thường là sữa bò. 

Sữa bột gốc từ sữa bò cung cấp các chất dinh dưỡng quan trọng như protein, chất béo và carbohydrate, giúp hỗ trợ sự phát triển và tăng trưởng của trẻ. Đa số các bé có thể sử dụng loại sữa này. Tuy nhiên, nếu bé có dị ứng với protein sữa bò, bố mẹ nên thận trọng khi cho bé dùng loại sữa này.

3.2 Sữa bột gốc đậu nành

Sữa bột gốc đậu nành được làm từ đậu nành và là một lựa chọn thay thế cho các bé không thể tiêu hóa lactose hoặc có dị ứng với các thành phần của sữa bò. Sữa đậu nành cung cấp protein, chất béo và carbohydrate cần thiết cho sự phát triển của trẻ.

3.3 Sữa bột ít gây dị ứng

Loại này thường chứa đạm thủy phân và được ký hiệu là "H.A" trên bao bì. Sữa này được thiết kế với các thành phần protein được bẻ nhỏ để giúp bé dễ tiêu hóa. Đây là lựa chọn phù hợp cho các bé có vấn đề về dạ dày non nớt, hay có dị ứng với protein sữa hoặc protein đậu nành.

3.4 Sữa bột với công thức đặc biệt

Đây là dòng sữa công thức được bổ sung với công thức đặc biệt, nhằm đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng riêng của trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng. Sữa bột này thường chứa các thành phần dinh dưỡng tăng cường để hỗ trợ sự phát triển và tăng cân cho bé.

Sữa bột có công thức đặc biệt dành riêng cho trẻ nhẹ cân. suy dinh dưỡng

4. Nhu cầu dùng sữa công thức của trẻ sơ sinh

Nhu cầu sử dụng sữa công thức cho trẻ sơ sinh thay đổi theo từng giai đoạn phát triển của bé. Dưới đây là một hướng dẫn về lượng sữa công thức cần cung cấp cho trẻ theo từng độ tuổi.

• Trẻ mới sinh đến 1 tháng tuổi: Lượng sữa cần cho mỗi lần ăn thường là khoảng 60 ml, và trẻ sẽ ăn từ 8 đến 10 lần trong một ngày. Tổng lượng sữa công thức cần cung cấp cho bé trong ngày khoảng 480 ml.
• Trẻ từ 1 đến 2 tháng tuổi: Lượng sữa cần cho mỗi lần ăn tăng lên khoảng 90 ml, và số lần ăn trong một ngày dao động từ 7 đến 10 lần. Tổng lượng sữa công thức cần cung cấp trong ngày sẽ là khoảng 630 ml.
• Trẻ từ 2 đến 4 tháng tuổi: Lượng sữa cần cho mỗi lần ăn tiếp tục tăng lên khoảng 120 ml, và trẻ sẽ ăn từ 6 đến 10 lần trong một ngày. Tổng lượng sữa công thức cần cung cấp trong ngày là khoảng 720 ml.
• Trẻ từ 4 đến 6 tháng tuổi: Lượng sữa cần cho mỗi lần ăn là khoảng 150 ml, và số lần ăn trong một ngày thường từ 6 đến 8 lần. Tổng lượng sữa công thức cần cung cấp trong ngày là khoảng 900 ml.

Nhu cầu sử dụng sữa công thức cho trẻ sơ sinh thay đổi theo từng giai đoạn

5. Cách chọn sữa công thức cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ 

Dưới đây là một số cách chọn sữa công thức cho bé, mẹ nên tham khảo để chọn được sản phẩm phù hợp nhất với độ tuổi và nhu cầu dinh dưỡng của con.

5.1 Sữa cho trẻ dưới 1 tuổi

a. Sữa dành cho trẻ sinh non nhẹ cân

Đối với trẻ sinh non, việc chọn loại sữa phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng cho sự phát triển và tăng trưởng của bé. Sữa dành cho trẻ sinh non cung cấp một lượng lớn protein, vitamin và khoáng chất, giúp hỗ trợ sự phát triển và tăng cường sức khỏe cho bé. Đặc biệt, sữa này cũng có năng lượng cao hơn so với sữa bình thường, cung cấp khoảng 0,7 - 0,75 calo/ml so với 0,67 calo/ml. Điều này đảm bảo bé nhận được đủ năng lượng cần thiết để phát triển một cách tốt nhất.

b. Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi 

Sữa công thức dành cho trẻ dưới 6 tháng tuổi là sự lựa chọn hàng đầu để đảm bảo sự tăng trưởng và phát triển của bé. Đặc biệt, sữa này rất phù hợp cho trẻ sơ sinh có cân nặng từ 2500g trở lên. 

Sữa có khả năng tiêu hóa tốt và có tỷ lệ canxi/phospho = 2:1, tỷ lệ này tối ưu cho sự hoạt động của thận và hấp thụ canxi. Bên cạnh đó, sữa cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng khi bé được bú khoảng 150ml/kg cân nặng/ngày. Điều này đảm bảo bé nhận được đủ dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển toàn diện của cơ thể.

c. Trẻ sơ sinh từ 6 - 12 tháng tuổi 

Khi bé đã tròn 6 tháng tuổi, việc bổ sung thực phẩm đa dạng và đầy đủ trở nên quan trọng hơn. Bé cần được cho ăn dặm với 4 nhóm thực phẩm gồm chất béo, tinh bột, đạm, rau và trái cây. Quá trình tăng cân của bé không còn phụ thuộc nhiều vào chế độ sữa như khi bé dưới 6 tháng tuổi. Bé chỉ cần uống khoảng 500 - 800ml sữa mỗi ngày, tùy thuộc vào cân nặng hiện tại của bé. Điều này giúp đảm bảo bé nhận đủ chất dinh dưỡng từ thực phẩm đa dạng và sữa để phát triển một cách toàn diện.

5.2 Sữa dành cho trẻ trên 1 tuổi

Có rất nhiều loại sữa dành cho trẻ trên 1 tuổi. Thông thường, có thể chia ra thành 2 loại: sữa dành cho trẻ trên 3 tuổi và sữa dành cho trẻ trên 6 tuổi, tuỳ thuộc vào nhu cầu ưu tiên chất dinh dưỡng theo từng độ tuổi.

Một số loại sữa có thể tăng cường lượng canxi hơn hoặc chứa nhiều chất giúp tăng cường khả năng chống nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, tổng thể, không có sự khác biệt quá lớn giữa các loại sữa này. Việc lựa chọn sữa không cần quá khắt khe vì trẻ cũng sẽ được bổ sung chất dinh dưỡng từ các thực phẩm đa dạng khác.

Trẻ cần uống khoảng 300 - 500ml sữa mỗi ngày để đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng. Việc uống sữa đáp ứng một phần quan trọng trong việc cung cấp canxi và các dưỡng chất quan trọng khác cho sự phát triển toàn diện của trẻ.

5.3 Nhóm sữa dành cho các nhu cầu đặc biệt

a. Nhóm không có đường lactose

Nhóm sữa này được thiết kế đặc biệt dành cho trẻ em có vấn đề về tiêu hóa đường lactose, gây ra các triệu chứng như kích thích ruột, đầy hơi và tiêu chảy. Sữa không chứa đường lactose được chia thành hai loại chính:

• Sữa gốc động vật: Đây là loại sữa được sản xuất từ nguồn đạm động vật, không chứa lactose. Ví dụ như Dumex lacto-free, Similac Lactose Free, Enfalac Lactose Free và nhiều sản phẩm khác.

• Sữa gốc thực vật: Loại sữa này được làm từ nguồn đạm thực vật, không chứa lactose. Ví dụ như Prosobee, Nursoy, Isomil và các loại sữa đậu nành khác.

b. Sữa thủy phân

Sữa thủy phân không chứa lactose và protein sữa bò, giúp hệ tiêu hóa dễ tiếp thu. Loại sữa này thường được sử dụng cho trẻ bị dị ứng sữa bò như Nutramigen, Pregestimil và Alimentum. Ngoài ra, sữa thủy phân cũng phù hợp cho trẻ từ sơ sinh có vấn đề tiêu hóa, trẻ bị tiêu chảy sau mỗi bữa ăn, không thể hấp thụ thức ăn do tiêu chảy kéo dài, trẻ đã phẫu thuật cắt ruột nhiều, hoặc trẻ suy dinh dưỡng dạng teo đét. 

Vì vậy, nếu có trường hợp dị ứng thức ăn trong gia đình hoặc trẻ bị dị ứng sữa bò, mẹ nên chọn sữa đậu nành hoặc sữa thủy phân nếu không thể cho con bú. Tuy nhiên, một số trẻ bị dị ứng sữa bò có thể phản ứng dị ứng chéo với sữa đậu nành.

c. Sữa dành cho trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản

Có một số loại sữa công thức được thiết kế đặc biệt để giúp giảm triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ nhỏ. Những loại sữa này thường chứa tinh bột gạo hoặc các chất gôm tự nhiên nhằm làm sữa đặc hơn, giúp giảm hiện tượng nôn mửa và đồng thời cung cấp vi khuẩn có lợi cho ruột, tăng độ nhớt và thể tích phân, đồng thời ngăn ngừa tình trạng táo bón và co thắt. Ví dụ như sữa Enfamil AR hoặc sữa Frisolac Comfort.

d. Nhóm sữa không chất béo

Sữa không chứa chất béo là loại sữa có năng lượng thấp và không chứa cholesterol. Đây là lựa chọn phù hợp cho những người cần cung cấp canxi mà không muốn tăng cân hoặc cần hạn chế lượng chất béo trong chế độ ăn. Sữa này thường được khuyến nghị cho những người có rối loạn chuyển hóa lipid, cao cholesterol, tiểu đường hoặc khả năng hấp thu chất béo kém như bệnh lý gan mật hoặc tiêu hóa.

Sữa không chứa chất béo là loại sữa có năng lượng thấp

6. Tiêu chí và lưu ý khi chọn sữa công thức cho bé 

6.1 Chọn thương hiệu uy tín 

Một trong những yếu tố quan trọng nhất mà bố mẹ nên xem xét khi chọn sữa công thức cho bé là thương hiệu. Hãy tìm mua các sản phẩm từ những thương hiệu có uy tín trên thị trường. 

Những thương hiệu này đã được nhiều người tin dùng và đánh giá cao về chất lượng và an toàn. Tránh mua sữa giả hoặc sữa không an toàn cho bé, vì hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ rất nhạy cảm và dễ bị ảnh hưởng nếu tiếp xúc với các chất không đảm bảo.

6.2 Cân nhắc về thành phần dinh dưỡng 

Sữa bột phải cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết để đảm bảo sự phát triển toàn diện của bé, bao gồm cả protein, chất béo, carbohydrates, vitamin và khoáng chất. Hãy lựa chọn sữa bột có thành phần dinh dưỡng đảm bảo và cân đối, không gây béo phì hoặc tăng cân đột ngột cho bé. Đồng thời, hãy kiểm tra các thành phần đặc biệt nếu bé có bất kỳ vấn đề sức khỏe hay dị ứng nào, và hỏi ý kiến ​​bác sĩ trẻ em để đảm bảo sữa bột phù hợp với nhu cầu cụ thể của bé.

6.3 Chọn sữa phù hợp với độ tuổi 

Độ tuổi của bé cũng là một yếu tố quan trọng cần xem xét để chọn loại sữa bột phù hợp. Trẻ sơ sinh từ 6 tháng tuổi trở đi thường cần sữa công thức để bổ sung dinh dưỡng. Tuy nhiên, đối với từng độ tuổi khác nhau, có các loại sữa công thức được thiết kế phù hợp. 

Ví dụ, cho trẻ dưới 6 tháng, nên chọn sữa công thức có thành phần gần giống với sữa mẹ,... Trẻ từ 6 - 12 tháng tuổi thì có thể lựa chọn sữa bột với thành phần dồi dào chất đạm, chất béo và các khoáng chất cần thiết. Còn trẻ trên 1 tuổi, bố mẹ có thể cho bé uống sữa công thức kết hợp với các loại sữa đặc hoặc sữa tươi.

6.4 Cẩn thận khi chọn mua sữa cho bé đang mắc bệnh 

Nếu bé yêu của bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe hay chuyên biệt nào, như dị ứng sữa, rối loạn tiêu hóa, GERD (reflux dạ dày thực quản), sinh non hoặc gầy yếu, hãy lựa chọn sữa công thức phù hợp với tình trạng đó. Có các loại sữa bột được thiết kế đặc biệt để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng và các vấn đề sức khỏe cụ thể của trẻ. Hãy tham khảo ý kiến ​​bác sĩ trẻ em để tìm hiểu về các loại sữa bột phù hợp với tình trạng sức khỏe của bé.

6.5 Hương vị phù hợp 

Một yếu tố quan trọng nữa khi lựa chọn sữa công thức cho trẻ là mùi vị. Mặc dù sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhưng có những trường hợp mà sữa công thức là sự thay thế cần thiết. 

Để giúp bé dễ dàng chấp nhận sữa công thức, bố mẹ nên chọn loại sữa có hương vị gần giống với sữa mẹ, tạo cảm giác quen thuộc cho bé yêu. Việc này sẽ giúp quá trình chuyển đổi từ sữa mẹ sang sữa công thức trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

6.6 Giá thành vừa túi tiền

Thị trường hiện nay có nhiều loại sữa công thức đến từ các thương hiệu khác nhau, có giá thành và chất lượng đa dạng. Có sữa công thức từ các thương hiệu nổi tiếng quốc tế với giá cao Đồng thời, cũng có các thương hiệu sữa công thức Việt Nam như sữa bột Vinamilk chất lượng tốt và giá cả phù hợp với đa số gia đình.

Chọn sữa công thức cho bé yêu cần dựa vào nhiều yếu tố

7.  Lưu ý khi pha sữa công thức cho bé sơ sinh

• Cách pha: Đảm bảo sữa được pha với nước nóng thích hợp, tránh việc sử dụng lò vi sóng để hâm nóng. Hãy cẩn thận vì sữa quá nóng có thể gây bỏng cho bé.
• Vệ sinh dụng cụ: Đảm bảo vệ sinh sạch sẽ bình sữa và núm vú giả trước và sau khi bé sử dụng chúng.
• Hạn sử dụng: Chỉ sử dụng sữa công thức còn trong thời hạn sử dụng. Nếu sữa đã quá hạn, hãy bỏ ngay vì nó có thể suy giảm hàm lượng dinh dưỡng và gây nguy hiểm cho bé.
• Bảo quản: Đọc kỹ hướng dẫn về cách bảo quản sữa công thức trên bao bì sản phẩm, đặc biệt là trước khi mở nắp. Đảm bảo bảo quản đúng cách sau khi mở để bảo vệ chất lượng sữa và đảm bảo an toàn sử dụng. Hãy nhớ rằng không cần thiết phải đông lạnh sữa công thức vì điều này có thể làm giảm chất lượng.
• Tự chế sữa công thức: FDA không khuyến nghị tự chế sữa công thức cho bé vì không đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng và an toàn cho trẻ sơ sinh.
• Sữa công thức giả: Hãy cẩn trọng khi mua sữa công thức để tránh mua phải sản phẩm giả. Hãy tìm ý kiến từ các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để có thông tin và lựa chọn đúng đắn. Đọc kỹ nhãn mác và tránh mua sữa hết hạn, nhãn mác giả mạo của các hãng nổi tiếng. Hãy chú ý đến hạn sử dụng và thông tin về dưỡng chất.
• Kiểm tra chất lượng: Luôn kiểm tra chất lượng của sữa, nếu thấy sữa có màu sắc thay đổi hoặc có mùi vị lạ, hãy bỏ đi và không sử dụng.

Tìm hiểu chi tiết: Sữa công thức pha để được bao lâu?

Đảm bảo sữa được pha với lượng nước nóng thích hợp

8. Một số câu hỏi thường gặp về sữa công thức

8.1 Sữa công thức được làm từ gì?

Phần lớn sữa công thức được làm từ sữa bò hoặc đậu nành. Bên cạnh đó còn có sữa công thức được đặc chế dành riêng cho trẻ sinh non, nhẹ cân và trẻ bị dị ứng với sữa hoặc protein đậu nành. 

8.2 Sữa công thức có phải sữa bò không?

Sữa công thức không phải sữa bò. Tuy nhiên đa số các loại sữa công thức hiện nay đều làm từ sữa bò và được nghiên cứu để giống với sữa mẹ nhất.

8.3 Trẻ sơ sinh uống sữa công thức hoàn toàn có tốt không?

Sữa mẹ luôn là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho sự phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Trẻ phải được nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn ít nhất là 6 tháng đầu đời để đảm bảo sự phát triển toàn diện về thể chất lẫn tinh thần. Vì thế, trong trường hợp bất khả kháng, mẹ mới nên cho trẻ uống sữa công thức thay thế hoàn toàn hoặc một phần sữa mẹ và với liều lượng phù hợp theo khuyến cáo của bác sĩ.

Tìm hiểu thêm: Trộn sữa mẹ với sữa công thức liệu có an toàn cho bé không?

Trên đây Vinamilk đã cung cấp cho bạn những thông tin quan trọng về sữa công thức từ thành phần dinh dưỡng, các dạng sữa, các loại sữa công thức cho bé sơ sinh và trẻ nhỏ, nhu cầu sử dụng, đặc biệt là những lưu ý khi chọn và pha sữa công thức cho trẻ. Mong rằng, qua đây các bố mẹ có thể dễ dàng lựa chọn được loại sữa công thức phù hợp với con yêu của mình!