TRẺ SƠ SINH BỊ TIÊU CHẢY: NGUYÊN NHÂN, DẤU HIỆU, CÁCH ĐIỀU TRỊ AN TOÀN & HIỆU QUẢ

Tiêu chảy ở trẻ sơ sinh là tình trạng trẻ đi ngoài nhiều lần hơn bình thường, thường đi ngoài phân lỏng, nhiều nước. Việc cha mẹ nhận biết sớm các dấu hiệu tiêu chảy ở trẻ là vô cùng quan trọng để có thể xử lý kịp thời, giúp trẻ tránh được những biến chứng nguy hiểm.

Dưới đây là các cách cầm và chữa tiêu chảy cho trẻ tại nhà. Điều trị tiêu chảy ở trẻ sơ sinh phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Vậy nên, các cách dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo. Nếu trẻ bị tiêu chảy nặng hoặc có các triệu chứng nguy hiểm như sốt cao, nôn mửa nhiều, co giật, lờ đờ, li bì,... mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay lập tức.

10 cách cầm và trị tiêu chảy cho trẻ sơ sinh tại nhà nhanh và hiệu quả

1. Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị tiêu chảy

Hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu tiên để phòng ngừa và điều trị hiệu quả trẻ sơ sinh bị tiêu chảy. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng tiêu chảy ở trẻ sơ sinh:

• Nhiễm trùng đường ruột: Do virus (rotavirus là nguyên nhân phổ biến nhất ), vi khuẩn (E. coli, Salmonella, Shigella) hoặc ký sinh trùng (Giardia lamblia) có thể gây tiêu chảy cho trẻ, kèm các triệu chứng của nhiễm trùng đường tiêu hóa như: nôn mửa, đau dạ dày, đau đầu và sốt.
• Không dung nạp thực phẩm: Kém dung nạp lactose cũng có thể dẫn đến tiêu chảy là khi cơ thể trẻ sơ sinh không sản xuất đủ enzyme cần thiết để tiêu hóa lượng lactose này trong sữa sẽ khiến cho hàm lượng này bị tích tụ ở ruột, gây nên các vấn đề về đường ruột, tiêu chảy.
• Dị ứng thực phẩm: Một số trẻ có thể bị dị ứng với sữa bò hoặc các loại thực phẩm khác, điều này có thể dẫn đến tiêu chảy.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như kháng sinh, có thể gây tiêu chảy ở trẻ.
• Thiếu hụt men vi sinh: Hệ vi sinh đường ruột đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn và bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn có hại. Khi hệ vi sinh đường ruột bị thiếu hụt, trẻ có thể bị tiêu chảy.
• Do môi trường sống: Trẻ sống trong môi trường ô nhiễm, không đảm bảo vệ sinh cũng có nguy cơ cao bị tiêu chảy.

• Thay đổi chế độ ăn uống: Khi đang cho con bú sữa mẹ chuyển qua sữa khác hoặc khi bắt đầu cho trẻ ăn dặm có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ và dẫn đến tiêu chảy.
• Các nguyên nhân khác: Mọc răng, bệnh Hirschsprung (bệnh bẩm sinh ảnh hưởng đến ruột già).

2. Dấu hiệu tiêu chảy ở trẻ sơ sinh

Dưới đây là những dấu hiệu tiêu chảy ở trẻ sơ sinh mà cha mẹ cần lưu ý:

• Số lần đi ngoài tăng: Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ thường đi ngoài 3-4 lần/ngày, bú bình 1-2 lần/ngày. Nếu trẻ đi ngoài nhiều hơn số lần này, có thể là dấu hiệu tiêu chảy.
• Phân lỏng: Phân của trẻ lỏng hơn bình thường, có thể có nước, nhầy hoặc máu.
• Trẻ quấy khóc: Trẻ có thể quấy khóc do khó chịu khi đi ngoài, hoặc do bị mất nước.
• Sốt: Một số trường hợp trẻ có thể bị sốt do nhiễm trùng.
• Mệt mỏi: Trẻ có thể trở nên lờ đờ, mệt mỏi do mất nước và điện giải.

3. TOP 10 cách xử lý khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy

3.1 Bổ sung nước và điện giải

Đây là việc quan trọng nhất trong điều trị tiêu chảy. Nước và điện giải giúp bù lại lượng nước và khoáng chất bị mất do tiêu chảy, giúp trẻ tránh bị mất nước.

Cách thực hiện:

• Cho trẻ uống dung dịch oresol theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ.
• Cho trẻ bú mẹ thường xuyên.
• Cho trẻ uống nước cháo loãng, nước súp gà, nước dừa,...

Đối với trường hợp tiêu chảy ở mức độ nhẹ, chỉ cần uống nước lọc là đủ. Việc bổ sung nước hàng ngày cho trẻ lớn và cho trẻ nhỏ bú sữa theo nhu cầu là cách hiệu quả nhất để giảm mất nước khi bị tiêu chảy. Mặc dù nước lọc thông thường không chứa chất điện giải, nhưng nó vẫn có tác dụng trong việc bù nước khi bị tiêu chảy. Một lựa chọn khác thay vì nước là uống trà pha thêm một ít đường, hoặc uống nước ép từ trái cây như táo hay mận. Khi uống nước, nên giữ cho nước mát và uống từng ngụm nhỏ.

3.2 Cho trẻ ăn sữa chua 

Sữa chua chứa lợi khuẩn giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giúp trẻ tiêu hóa tốt hơn. Ngoài ra, lợi khuẩn còn giúp tạo ra axit lactic, giúp cơ thể bé loại bỏ chất độc từ vi khuẩn gây tiêu chảy và giúp bệnh chữa lành nhanh hơn.

Cách thực hiện:

• Cho trẻ ăn 1-2 hộp sữa chua mỗi ngày để hạn chế trẻ bị rối loạn tiêu hóa khi ăn dặm.
• Nên chọn sữa chua nguyên chất, không đường.

Cũng có thể kết hợp sữa chua với chuối, vì chuối chứa chất xơ hòa tan gọi là pectin, giúp trẻ hấp thu chất lỏng trong ruột, giảm lượng chất lỏng trong phân và bù đắp chất điện giải bị mất.

3.3 Nghỉ ngơi đầy đủ

Nghỉ ngơi đầy đủ giúp trẻ phục hồi sức khỏe nhanh hơn khi bị tiêu chảy.

Cách thực hiện:

• Cho trẻ ngủ đủ giấc.
• Hạn chế cho trẻ chơi đùa quá sức.

Nên dành thời gian nghỉ ngơi trong vài ngày, nằm trên giường một cách thoải mái và có thể đặt một chiếc khăn ấm hoặc một chai nước ấm lên bụng để giảm các cơn co thắt trong bụng.

3.4 Tránh xa một số loại thực phẩm

Khi bị tiêu chảy, có một số loại thực phẩm cần tránh xa để không làm tồi tệ hơn cho cơ thể. Một trong những điều quan trọng là tránh cho trẻ ăn những thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, quả tươi, hạt và ngũ cốc, vì chúng có thể làm tăng tần số tiêu chảy và làm tăng nhu cầu nước của cơ thể.

Cách thực hiện:

• Tránh cho trẻ ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn cay nóng, thức ăn sống hoặc chưa nấu chín kỹ.
• Tránh cho trẻ ăn thức ăn có thể làm nặng thêm tình trạng tiêu chảy như: sữa bò, thức ăn có nhiều đường, thức ăn có nhiều chất xơ.

Nếu trẻ đã biết mình bị dị ứng với một loại thực phẩm cụ thể, cần tránh tiếp xúc với loại thực phẩm đó để tránh tình trạng tiêu chảy.

3.5 Tăng cường thực phẩm giàu tinh bột 

Thực phẩm giàu tinh bột giúp cung cấp năng lượng cho trẻ và giúp trẻ đi ngoài phân rắn hơn.

Cách thực hiện:

• Cho trẻ ăn cháo, bột yến mạch, khoai tây,...

Tuy nhiên, cần lưu ý không thêm quá nhiều đường hoặc muối vào những thực phẩm này, vì điều này có thể làm cho tiêu chảy khó điều trị hơn. Bột yến mạch và khoai tây cũng là các loại thực phẩm giàu tinh bột có thể giúp giảm tiêu chảy và bổ sung chất dinh dưỡng. 

Thực phẩm giàu tinh bột là một chế độ ăn uống tốt để điều trị tiêu chảy

3.6 Dùng quả việt quất (Blueberry)

Quả việt quất được coi là một loại "thần dược" cho nhiều loại bệnh, bao gồm cả tiêu chảy. Chất anthocyanosides có trong quả việt quất có đặc tính kháng khuẩn và chống oxy hóa, giúp chống lại tiêu chảy hiệu quả.

Cách thực hiện:

• Cho trẻ ăn việt quất tươi hoặc xay nhuyễn việt quất cho trẻ uống.

3.7 Uống trà hoa cúc

Trà hoa cúc có tác dụng giúp giảm co thắt ruột, giúp trẻ đi ngoài ít hơn.

Cách thực hiện:

• Ngâm một muỗng cà phê hoa cúc với lá bạc hà trong nước sôi khoảng 15 phút.

3.8 Uống trà vỏ cam

Trà vỏ cam có tác dụng giúp giảm tiêu chảy và giúp trẻ ăn ngon miệng hơn.

Cách thực hiện:

• Phơi khô vỏ cam, sau đó sắc lấy nước cho trẻ uống.
• Nên cho trẻ uống trà vỏ cam ấm.

3.9 Lá ổi, búp ổi non

Lá ổi có tính ấm và vị đắng, và nó chứa nhiều thành phần tinh dầu có tác dụng đặc biệt trong việc điều trị tiêu chảy. Đặc biệt, lá ổi xanh còn chứa hoạt chất flavonoid quercetin, có khả năng tác động lên sự bài tiết acetylcholin trong ruột, kích thích cơ trơn ruột và giúp giảm đau nhanh chóng.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch lá ổi và búp ổi non, sau đó đun lấy nước cho trẻ uống.
• Nên cho trẻ uống nước lá ổi và búp ổi non ấm.

Ngoài ra, lá ổi còn chứa chất tanin, một chất có tác dụng giảm tiết dịch ruột, săn niêm mạc và kháng khuẩn hiệu quả. Nhờ những đặc tính này, lá ổi có thể giúp làm dịu các triệu chứng tiêu chảy và hỗ trợ quá trình phục hồi của đường ruột.

3.10 Gừng tươi nướng

Gừng tươi nướng cũng là một lựa chọn tốt để giảm tiêu chảy. Trong y học cổ truyền, gừng được coi là một loại thuốc hỗ trợ trong việc điều trị các vấn đề về tiêu hóa, đặc biệt là tiêu chảy cấp. Khi bạn bị tiêu chảy do dị ứng thực phẩm hoặc ngộ độc thực phẩm, gừng có thể được sử dụng để cải thiện tình trạng này.

Cách thực hiện:

• Lấy một củ gừng tươi, rửa sạch và nướng lên. Sau đó, cạo vỏ gừng và rửa lại một lần nữa để đảm bảo vết cháy được làm sạch.
• Cắt gừng thành từng miếng và cho vào cốc để hãm như trà.

Nếu trẻ có các vấn đề sức khỏe đặc biệt, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng gừng để điều trị tiêu chảy.

Gừng tươi nướng cũng là một lựa chọn tốt để giảm tiêu chảy

Lưu ý quan trọng:

• Tiêu chảy có thể gây mất nước nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh. Nếu trẻ có dấu hiệu mất nước, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
• Không tự ý cho trẻ uống thuốc tiêu chảy hoặc thuốc kháng sinh mà không có chỉ định của bác sĩ.
• Nếu trẻ bị tiêu chảy nhiều lần hoặc kéo dài, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.

Tìm hiểu thêm: Bé bị tiêu chảy nên ăn gì? Những điều mẹ cần phải biết

4. Biện pháp phòng ngừa tiêu chảy ở trẻ sơ sinh

• Vệ sinh tay: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh và trước khi chế biến thức ăn cho trẻ.
• Vệ sinh thực phẩm: Rửa sạch trái cây và rau quả trước khi cho trẻ ăn. Nấu chín kỹ thịt và cá. 
• Cho trẻ bú sữa mẹ: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và có thể giúp bảo vệ trẻ khỏi tiêu chảy.
• Tiêm chủng: Tiêm chủng đầy đủ cho trẻ theo lịch khuyến cáo của Bộ Y tế. Việc tiêm chủng có thể giúp phòng ngừa một số nguyên nhân gây tiêu chảy ở trẻ sơ sinh, chẳng hạn như rotavirus.
• Cho trẻ ăn uống hợp vệ sinh: Cho trẻ ăn thức ăn đã được nấu chín kỹ, bảo quản tốt. Tránh cho trẻ ăn thức ăn sống, thức ăn ôi thiu.
• Cho trẻ uống nước sạch: Đảm bảo cho trẻ uống nước sạch, đun sôi.
• Giữ gìn vệ sinh môi trường: Giữ cho nhà cửa sạch sẽ, thoáng mát.
• Tăng cường sức đề kháng cho trẻ: Cho trẻ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung vitamin và khoáng chất.
• Tránh cho trẻ tiếp xúc với người bị tiêu chảy: Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người bị tiêu chảy để tránh lây nhiễm.
• Sử dụng men vi sinh: Bổ sung men vi sinh cho trẻ theo hướng dẫn của bác sĩ để giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và phòng ngừa tiêu chảy.

5. Một số câu hỏi thường gặp khi điều trị tiêu chảy cho trẻ nhỏ 

5.1 Thời điểm nào trong năm trẻ dễ bị tiêu chảy nhất?

Trẻ em có thể bị tiêu chảy vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, tuy nhiên, tần suất cao nhất thường xuất hiện trong mùa hè. Trong mùa hè, tình trạng nắng nóng và độ ẩm cao có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và lây lan của vi khuẩn gây bệnh.

5.2 Cách chăm sóc trẻ bị tiêu chảy: 

• Đảm bảo trẻ sơ sinh được uống đủ nước để tránh mất nước do tiêu chảy. Sử dụng dung dịch giữ cân bằng điện giải (ORS) hoặc thuốc chỉ thị vi di động (Zinc) được khuyến nghị bởi các chuyên gia y tế.
• Đảm bảo trẻ sơ sinh được ăn thức ăn dễ tiêu hóa và giàu dưỡng chất, như cháo, súp, hoa quả chín, và thức ăn giàu protein.
• Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt cho trẻ sơ sinh, bao gồm việc rửa tay sạch trước khi chuẩn bị thức ăn và sau khi thay tã.
• Giữ vệ sinh chung trong gia đình, bao gồm việc vệ sinh vệ sinh cá nhân và vệ sinh thực phẩm.
• Nếu tình trạng tiêu chảy không cải thiện sau vài ngày hoặc có dấu hiệu nghiêm trọng, hãy đưa bé đến bác sĩ để được khám và điều trị chuyên sâu.

Đảm bảo trẻ được ăn thức ăn dễ tiêu hóa và giàu dưỡng chất

Vậy là Vinamilk đã giúp bạn tìm hiểu về nguyên nhân, dấu hiệu cũng như 10 cách trị tiêu chảy cho trẻ sơ sinh an toàn hiệu quả mà cha mẹ nên biết. Nhìn chung, tiêu chảy là một vấn đề thường gặp ở trẻ em, nhưng có nhiều cách trị tiêu chảy theo mẹo dân gian mà mẹ có thể áp dụng. Tuy nhiên, nếu tình trạng tiêu chảy kéo dài hoặc trẻ có triệu chứng nghiêm trọng, nên tìm sự tư vấn từ chuyên gia y tế.

Xem thêm bài viết:

4 Mẹo chữa nôn trớ ở trẻ hiệu quả mẹ nên biết

5 Cách chữa đầy bụng cho trẻ sơ sinh hiệu quả

Nguyên nhân và cách xử lý khi trẻ ăn dặm bị táo bón